Cómo funcionan as forzas do arco romano

POR MARÍA FIALLEGA. Dende a antigüidade usáronse os arcos para solventar problemas, como por exemplo para construír unha ponte e pasar por riba dun río. Un dos materiais máis utilizados antigamente para facer arcos eran as pedras . Hai que ter en conta que as pedras aguantan moi ben as forzas de contracción, pero non tanto as de tensión. Isto é moi importante xa que se o obviamos a ponte caería. Para facer unha ponte previamente necesitamos construír unha cimbra que é unha estrutura de madeira que sostén a ponte antes de que estea terminada.

diagrama das forzas que actúan sobre o arco

Estas son as forzas que se exercen sobre as pedras dunha ponte:
1. A pedra máis importante é a A que se sitúa no cumio, chamada clave. Sobre a pedra A existe a
forza do peso que actúa cara abaixo, e tamén existen dúas forzas normais exercidas pola superficie das pedras B e B´ sobre a pedra A.
A pedra non ten mobilidade xa que a suma da forza do peso e a forza normal é igual a 0.

2. Na pedra B tamén hai dúas forza normais que son a forza que exerce A sobre B e a
forza B sobre A. Ademais existe unha forza que exerce a pedra C sobre a B . A resultante destas forzas é a eliminación do par de forzas A-B (no eixo i ) e C-B, e queda a forza A-B (no eixo x).

3. Na pedra C pasa algo semellante, pero as forzas que se exercen sobre a pedra C son: a forza B sobre C; esta descomponse nos eixos de coordeadas, e ademais temos a forza C sobre B, porque ao existir unha forza da pedra B sobre a C tamén ten que existir a C sobre a B para que a pedra se manteña no seu sitio e non caia. A resultante é a anulación do par de forzas B-C (no eixo i) e C-B, polo que a resultante é a forza B-C (no eixo x).

4. Na pedra D existe unha forza da pedra C sobre a D que se actúa hacia abaixo. O mesmo pasa coas pedras que están en fronte B´, C´ e D´.

A resultante de todas estas forzas son as forzas de contracción que a pedra aguanta ben e fan que se suxeite a ponte. No caso en que haxa forzas de tensión o arco derrubaríase, xa que non podería a pedra aguantar o peso.

Os alumnos filman a demostración para o documental

Alumnos de primeiro explicando o proceso de elaboración do arco

Maqueta rematada exposta no instituto

A groma: a clave da vía romana

Unha réplica dos bóvidos de Vilarín feita na aula de Plástica

@s alumn@s de 3º de ESO elaboraron unha fantástica reproducción do baixo relevo de Vilarín, utilizando una especie de argamasa de elaboración propia. Despois de secar e aplicarlle un acabado cálido, o material imita perfectamente ao granito. Ademais o relevo en sí é dunha extraordinaria factura, unha réplica do baixo relevo romano que podedes visitar no noso centro.

Réplica do baixo relevo de Vilarín realizada na aula de Plástica (3º ESO)

A técnica utilizada foi xustamente a contraria á técnica de baixo relevo que usaban os romanos, pero o resutado final é o mesmo: a creación do volume que forma o relevo dos tres bóvidos.

Utilizamos as súas propias palabras para explicar as dúas técnicas:

Baixo relevo romano:

Os romanos sustraían materira: esculpían o granito, eliminando a materia que non forma parte do relevo.

Relevo de 3ºESO:

Os alumn@s de Plástica engadiron materia (argamasa) sobre unha superficie plana para crear o volume que forma parte do relevo.


Eles mesmo refieren o: COMO O FIXEMOS:


Fase 1: Elaboramos a argamasa para conseguir o material que imite ao granito.

Mezclamos area de praia, auga e cola branca

Fase 2: Creamos unha superficie plana coa argamasa

 Fase 3: Debuxamos silueta dos bóvidos sobre a superficie plana

Fase 4: Aplicamos a argamasa a partir do debuxo, creando pouco a pouco o relevo sobre o plano

Fase 5: Sobre a masa seca, aplicáronlle un barniz cálido imitando a textura do granito, e deixamos secar

A vía romana XIX por Cervantes e Becerreá

A vía XIX entra na provincia de Lugo por O Comeal. Nese punto iniciamos o noso percorrido de aproximandamente 30 quilómetros ata o Cereixal, moi preto do IES de Becerreá.
Pensando en facer percorridos a pé, xantar e visitar con calma os lugares de interese, propoñemos tres etapas:
1) O Comeal-O Fabal (14 quilómetros)
2) O Fabal-Pontes de Gatín (10 quilómetros)
3) Pontes de Gatín-O Cereixal (9 quilómetros)

Pontes de Gatín

A ruta transcorre polo concello de Cervantes ata a mítica ponte Naviae, a nosa Pontes de Gatín, xa no concello de Becerreá, aínda que nos límites con Cervantes. Este tramo discorre principalmente en suave descenso polos vales de Rionaval, Pontorrón e Cancelada de Arriba. Os principais puntos de interese son as igrexas de Vilapún e Vilasante e o Castro de Penatallada. Pero todo o percorrido é unha delicia, entre bosques, prados, camiños, corredoiras e aldeas.
Dende pontes de Gatín, a calzada remonta o Navia para alcanzar o Cruzul e logo o regato de Aira Ponte, xa moi preto de Ouselle, unha poboación con moitos séculos de historia onde convén deterse na igrexa románica. Neste tramo atopáronse restos dunha vilae romana así como un importante baixo relevo que acollemos como mascota deste proxecto.
Percorrido virtual da calzada romana

Os alumnos de 1º de BAC deseñan un arco romano

Levan todo o mes co mono posto. Os alumnos de 1º de BAC están traballando nas materias de Debuxo Técnico, Matemáticas e Física na construcíon dun arco romano en tamaño reducido  empregando a mesma técnica que hai dous mil os arquitectos romanos empregaron na construción da ponte Naviae, no lugar que hoxe se corresponde coa ponte de Gatín.

Os alumn@s de 1º BAC na aula  na de debuxo

Os romanos non utilizaba ningún tipo de pegamento ou mortero para soster as pedras, senón que o arco sostíase por si memo.

Conseguirán os alumn@s de 1º de BAC que o seu arco se sosteña só?

Aquí están levando ó papel o resultado dos seus cálculos. MOITA SORTE, OU MELLOR.... MOITA CIENCIA.

Isaac afina o trazado das líenas ante a mirada atenta d@s compañeir@s

Compás, escadra, cartabón: contaban os romanos coa a súa axuda?

Borrador de guión documental

Os peores pasos son os primeiros. Este guión pretende ser un fío conector para articular os traballos que xa se están a realizar nas distintas áreas.
En Xeografía e Historia e Relixión imos traballar conxuntamente neste boceto de guión cos alumnos de segundo curso de ESO. A idea é ir ampliando, modificando, adaptando o guión a partir do traballo que imos realizando cos alumnos.
PREME AQUÍ para ver o guión e engade os teus comentarios.

O Comeal, un paso natural a Galicia

A vía romana XIX foi creada en época de Augusto (século I d.c.) e unía as cidades de Asturica, Lucus e Bracara (todas Augustas), que posteriormente serían as capitais dos tres conventus da Gallaecia.

Unha das principais fontes históricas para estudar o trazado é o Itinerario de Antonino, supostamente redactado no século III. Nel aparecen descritas as principais calzadas romanas de Hispania (en Gallaecia a XVIII, a XIX e a XX) coas súas mansións, que eran puntos de descanso.

O trazado da vía XIX á súa entrada en Galicia, polos concellos dos Ancares, non está claro. Na descrición de Antonino existe un espazo en branco entre os puntos de Uttaris (no Bierzo) e Ponte Neviae, cuxas localizacións non están confirmadas.

Itinerario da vía XIX tomado do traballo de Sáez de Taboada

Seguindo a interpretación de Blázquez (recollida por Benito Sáez de Taboada en Aportaciones al trazado de la vía romana 19 a su paso por Galicia, o grupo de traballo do IES de Becerreá propoñemos o itinerario que entra en Galicia dende Veiga de Valcarce (Uttaris) polo Portelo hacia Pontorrón, o Fabal, Pontes de Gatín (Pons Neviae) e Ouselle.

Xeográficamente é a entrada máis natural a Galicia dende o Bierzo:  un argumento de peso: os desniveis positivos ou negativos son máis suaves que por outras alternativas. Ó longo deste itinerario hai castros e villae que delatan a presenza romana.